Banteay Srei

Hoewel het niet op de route ligt, als je Angkor Wat bezoekt, mag je als ware tempelbezoeker het 10-eeuwen oude Hindoe-tempelcomplex "Banteay Srei" niet missen. Het ligt ongeveer 32 kilometer ten noorden van Angkor Wat. Om precies te zijn: de tempel was afgebouwd in 967. De tempel is populair bij toeristen en wordt beschouwd als "de parel van de Khmer kunst".

Deze tempel heeft schitterend beeldhouwwerk, dat nog in perfecte staat verkeert en daardoor er prachtig uit ziet. Hij ligt een eindje van de overige Angkor tempels af, maar vergeet een bezoek is hij zeker waard. De tempel is opgebouwd met lage muren en bestaat grotendeels uit rode zandsteen, een steensoort dat zich uitstekend leent voor de uitgebreid, decoratief muursnijwerk, die je heden ten dage nog kunt bewonderen. Banteay Srei betekent "Citadel van de vrouw," en er wordt beweerd, dat de reliëfs op de muren van de tempel zijn zo nauwkeurig en fijntjes zijn, dat ze alleen gesneden kunnen zijn door vrouwenhanden. De goed bewaard gebleven reliëfsnijwerken in de centraal gelegen gebouwen laten taferelen uit oude Hindoe-verhalen zien.

Banteay Srei is de enige grote tempel van Angkor, die niet gebouwd is door een koning. De bouw wordt toegeschreven aan een hoveling genaamd Yajnavaraha, die diende als een raadgever van koning Rajendravarman.
Oorspronkelijk werd het droeg de naam Tribhuvanamahesvara - grote heer van de drievoudige wereld. De noordelijke de tempelgebouwen waren gewijd aan Shiva, het centrale gedeelte aan de koning en de noordelijke gebouwen waren gewijd aan Vishnu.

Het ligt in de buurt van de heuvel Phnom Dei, ten noordoosten van de hoofdgroep van tempels die ooit toebehoorde aan de middeleeuwse hoofdsteden van Yasodharapura en Angkor Thom.

In de 11e eeuw werd de tempel uitgebreid en gerestaureerd. Op een gegeven moment kwam de tempel onder controle van de koning en kreeg het een andere bestemming.
Een inscriptie in de 12e eeuw laat echter zien dat de tempel weer terug werd gegeven aan een priester, Divarakapandita, en dat de tempel weer gewijd werd aan Shiva. De tempel bleef zo tot de 14e eeuw.

Deze kleine, vertederende tempel werd in 1914 herontdekt door de Fransen. Het kwam in 1923 in het nieuws, doordat een jonge man André Malraux, gearresteerd werd voor het plunderen van de tempel. Deze jongeman werd later minister van cultuur van Frankrijk.
De gestolen stukken kwamen toen terug en werden weer op hun plek gezet, op slechts enkele na. Deze waren zo kostbaar, dat er een replica van werd geplaatst.

Door dit voorval werd de interesse in Banteay Srei gewekt, maar naderhand vervloog het toch weer af. In 1930 werd de tempel gerestaureerd door losgeraakte delen weer recht te zetten. Doordat men losgeraakte tabletten en pilaren weer recht zette, kwamen ze er achter, dat het snijwerk ouder moest zijn dan men gedacht had.

Om waterschade aan de tempel te voorkomen, werd er tussen 2000 en 2003 een nieuw afvoersysteem aangelegd. Dit was een Zwitsers/Cambodjaans project. Er werden ook maatregelen getroffen om verdere schade te voorkomen, die werden aangericht door omringende bomen.

De twee bibliotheken

Binnen de muren van de Banteay Srei bevinden zich ook twee bibliotheken. Deze zijn gebouwd van grote bakstenen, rode steen en lateriet (steensoort met gaatjes). Elke bibliotheek heeft de oost- en westkant een bewerkte voorgevel (fronton), elk met een artistieke afbeelding uit een Hindoe vertelling.